Welk prijskaartje hangt er aan twee jaar van je leven?

De afgelopen weken zijn weer voorbijgevlogen en bestonden onder andere uit een aantal piketdiensten in het strafrecht. Wanneer je namelijk als verdachte wordt aangehouden, heb je recht op kosteloze rechtsbijstand van een advocaat. De advocaat krijgt een standaard vergoeding van de overheid. Als verdachte hoef je daar dus niets voor te betalen. Iedere dag heeft er een advocaat in onze regio piketdienst. In principe krijg je tijdens deze dienst, van 07:00 tot 20:00 uur, een melding van iedere persoon die binnen de regio wordt aangehouden. Het is altijd maar de vraag hoeveel piketmeldingen je krijgt tijdens een dienst en om welke verdenking het gaat. Het merendeel van de meldingen bestaat uit verdenkingen van winkeldiefstal, mishandeling en in het bezit zijn van drugs. Je maakt de gekste dingen mee. Vooral in het weekend kun je verdachten aantreffen die er niet op hun paasbest uitzien: zonder kleren en in scheurpak, die wel een douche kunnen gebruiken of die nog zichtbaar en merkbaar onder invloed zijn van alcohol en/of verdovende middelen.

Als advocaat wijs je de verdachten op hun rechten, zoals het welbekende zwijgrecht. Het is overigens niet in iedere zaak verstandig om te zwijgen. Vaak maak ik een inschatting op basis van het verhaal van de verdachte of het beter is om te zwijgen of juist te verklaren. In sommige gevallen woont de advocaat het verhoor bij. De rol van een advocaat tijdens het verhoor is echter beperkt. Je kunt een time-out vragen om je cliënt te adviseren en je houdt in de gaten of alles volgens de regels verloopt.

Tijdens één van mijn diensten de afgelopen weken kreeg ik een piketmelding die we niet zo vaak zien. De verdenking: poging tot moord. Mijn cliënt werd ervan verdacht dat hij betrokken was geweest bij een schietpartij, waarbij twee mensen ook waren geraakt. Vanaf het eerste moment ontkende hij en gaf hij een gedetailleerd alibi. De politie was er echter van overtuigd dat hij de dader was. Mijn cliënt mocht na zijn verhoor niet naar huis en moest in voorarrest blijven. Je kunt in principe voor maximaal drie dagen worden vastgehouden voor onderzoek. Daarna beslist de rechter-commissaris of je langer moet blijven (de inbewaringstelling, maximaal veertien dagen) en vervolgens kijkt de rechtbank naar de zaak (de gevangenhouding, maximaal negentig dagen). In de zaak van mijn cliënt heb ik tegen de beslissing van de rechtbank hoger beroep ingesteld. Met succes, want het gerechtshof oordeelde dat er onvoldoende verdenking was om mijn cliënt nog langer vast te houden. Mijn cliënt werd per direct vrijgelaten.

Vaak is er kritiek op zo’n ‘vrijlating’. Je moet je realiseren dat het regelmatig voorkomt dat de politie helaas de verkeerde persoon voor een feit heeft aangehouden. Dat gebeurt bij eenvoudige zaken, maar ook bij ernstige verdenkingen. Juist bij een ernstig feit is het belangrijk dat kritisch wordt gekeken naar de verdenking. Het gebeurt helaas ook dat verdachten aan het einde van de rit door de rechtbank worden vrijgesproken, maar dan wel al maanden of zelfs jaren in voorarrest zaten. Daar kunnen zij een schadevergoeding voor vragen, maar die zijn in Nederland niet zo hoog. En zeg nou eerlijk: welk prijskaartje hangt er bijvoorbeeld aan twee jaar van je leven?

Valerie de Nooijer
Zeeuwse advocaat